Kleur en rijpheid

De meeste besvormende planten zijn voor hun voortplanting sterk afhankelijk van verspreiding van het zaad door vogels. De strategie die besvormende planten hanteren is dan ook om zo vindbaar mogelijk te zijn. De kleur van de bessen hangt daardoor nauw samen met het tijdstip waarop ze rijp zijn. Rode en oranje bessen steken goed af tegen groen blad. Deze zijn dan ook rijp als planten nog volop in blad zitten.

Ook wintergroene heesters, zoals hulst, hebben meestal rode bessen. Zwarte of paarse bessen steken heel goed af tegen bruine bladeren of bladeren met een herfstkleur. Witte bessen worden over het algemeen veel langer met rust gelaten dan donker gekleurde bessen. Alleen als de nood erg hoog is, worden ook de witte bessen opgegeten.

Per geslacht kunnen de verschillen groot zijn. De grote bottels van bijvoorbeeld de Japanse bottelroos (Rosa rugosa) zijn meestal al voor eind november helemaal opgegeten, terwijl de kleine botteltjes van bijvoorbeeld de hondsroos (Rosa canina) tot het eind van de winter bewaard blijven. Ze zijn dan nog steeds eetbaar, terwijl eventueel overgebleven bottels van de Japanse bottelroos tegen die tijd veranderd zijn in een zwart drabje.

De inheemse lijsterbes (Sorbus aucuparia) met de oranje bessen is eind oktober zijn bessen meestal al kwijt. De witte bessen van bijvoorbeeld Sorbus cashmeriana worden daarentegen zelden gegeten.

En dan nu de hamvraag…

Een beetje tuinliefhebber ziet het liefst ’s winters nog prachtige bessen in zijn of haar tuin, maar gunt tegelijkertijd ook de vogels voldoende voedsel. Kiezen we dan voor lang houdbare bessen (met andere woorden: de bessen die vogels minder lekker vinden of die pas later in het seizoen rijp zijn) of kiezen we besdragers die al op zijn voor de herfst goed en wel begonnen is?

Ik zou zeggen: doe beide! Die lang houdbare bessen, die er nog zijn als het buiten écht streng vriest, zijn net zo belangrijk voor vogels als de bessen die het eerst op zijn. Zorg liefst voor een beetje variatie. Dan valt er constant wat te eten en heb je tot laat in de winter bessen én vogels in je tuin.