Speenkruid (Ranunculus ficaria) is een fascinerend plantje. Deze nauwe verwant van kerstroos, clematis en akelei laat zich het hele jaar niet zien om dan in maart ineens in zulke verrassende aantallen bovengronds te verschijnen dat de bodem volledig geel kleurt.

Veel mensen beschouwen speenkruid als onkruid. Onder het mom van ’mooi op een landgoed, maar plant deze notoire woekeraar nooit in een kleine tuin’ wordt speenkruid angstvallig uit de border geweerd. Heel jammer, want met zijn zonnig heldergele bloemen ontpopt speenkruid zich toch elke lente weer tot de ultieme voorjaarsbode.

Woekeraar

Toegegeven, speenkruid ís nogal een woekeraar. Hij zaait zich scheutig uit en verspreidt zich bovendien ook nog via wortelstokken. Ondanks zijn bescheiden formaat is dit plantje dan ook heel goed in staat om binnen no-time een border door te wandelen. Het dichte, groene tapijt dat daarbij ontstaat, kan een bedreiging vormen voor andere, meer kwetsbare voorjaarsbloeiers.

Met name kortlevende soorten die nét iets later bloeien dan speenkruid, krijgen in een met speenkruid bevolkte tuin minder kans zich uit te zaaien en kunnen op den duur helemaal verdwijnen. In de VS - waar dit plantje ooit werd geïntroduceerd als sierplant, maar inmiddels ook zijn weg wel gevonden heeft naar vochtige bossen - vormt speenkruid inmiddels een ware bedreiging voor de inheemse voorjaarsbeplanting en bestaat op sommige plekken zelfs het gevaar voor een monocultuur van speenkruid.

Grensgeval

Speenkruid is dan ook niet zo onschuldig als hij eruit ziet en de grens tussen sierplant en ’onkruid’ is in dit geval flinterdun, maar persoonlijk gaat het mij toch te ver om die vrolijke, heldergele bloemen dan maar helemaal uit de tuin te weren. Ten eerste hebben de meeste mensen helemaal geen tuin vol met kwetsbare, kortlevende voorjaarsplanten, zoals sanguinaria, jeffersonia, trillium of hepatica. En speenkruid vormt beslist geen bedreiging voor goed aangeslagen, vaste planten. Sterker nog: het dichte, laagblijvende tapijtje sluit de bodem op den duur zo goed af in het voorjaar, dat onkruid nauwelijks kans krijgt zich te ontwikkelen.

Ten tweede verdwijnt speenkruid na de bloei weer volledig ondergronds. In een vaste plantentuin met enigszins vochtige zandgrond is het dan ook een ideale bodembedekker. Hij bloeit vroeg en uitbundig op een moment dat de tuin wel wat kleur kan gebruiken en later in het seizoen nemen de grotere, vaste planten het stokje over.