Het omvangrijke geslacht Impatiens, in het Nederlands bekent als ’Springzaad’, omvat onder meer het overbekende vlijtig liesje, maar ook bij ons in het wild voorkomende planten als groot springzaad en spring- of reuzenbalsemien.

De naam ’springzaad’ heeft dit geslacht te danken aan de ingenieuze wijze waarop ze hun zaden verspreiden. De zaadpeultjes, die na de bloei ontstaan, springen open zodra de zaden rijp zijn. Hierbij rolt de schil zich razendsnel op, als een veer die onder spanning staat, waardoor de zaden met grote kracht weggeschoten worden. Dit gaat zo plotseling dat we het zelden zien gebeuren. Wie toevallig in de buurt is, hoort nog net een paar zachte plofjes van zaden die ergens in de omgeving terechtkomen.

Als je er toch eens getuige van wilt zijn, kunt je het lot ook een handje helpen. Een lichte aanraking van een rijp, gezwollen zaadpeultje is voldoende om dit intrigerende mechanisme eigenhandig in werking stellen.

Springzaad in de tuin

Het vlijtig liesje heeft, als eenjarige in potten of bakken, zijn plek in de tuin allang verworven. Daar hoef ik geen lans meer voor te breken. Maar de overige familieleden komen er toch nog steeds bekaaid vanaf. Je komt ze in het wild tegen, in bossen en bermen, maar zelden in de border. Jammer, want ze hebben zoveel in hun mars.

Neem bijvoorbeeld de reuzenbalsemien, Impatiens glandulifera. Hij heeft een uitzonderlijk lange bloeitijd, een haast bedwelmend zoete geur, een exotisch uiterlijk en is bovendien nauwelijks kieskeurig als het om grondsoort en standplaats gaat.

Met zo’n stel prachtige eigenschappen moet een plant toch in aanmerking kunnen komen voor de titel ‘ideale tuinplant’. Dat zijn populariteit als borderplant desondanks te wensen overlaat, is ongetwijfeld te wijten aan een andere, wat minder aantrekkelijke eigenschap die hij eveneens bezit. Hij zaait zich namelijk nogal enthousiast uit en daarmee maken ze zich bij de meeste tuiniers wat minder geliefd. In het wild gedraagt hij zich als een heuse woekeraar, maar laat je je daar niet door weerhouden.